Milkyways & Happenings , 2003

Antwerpen, ca. 1965. Panamarenko organiseert samen met Hugo Heyrman een aantal acties en happenings op straat. Deze acties – Panamarenko noemt het Milkyway Happenings – gaan gepaard met de publicatie van Happening News, een reeks van zeven uitgaven samengesteld uit collages van beide kunstenaars. De collages en happenings zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De collages zijn achtergebleven documenten van hun tijd. Ze ademen de broeierige tijdsgeest die de jaren zestig zo typeert. De wereld komt in opstand tegen de gevestigde orde en mei 1968 wordt daarin hét momentum. Vredesdemonstraties worden her en der met geweld de kop in gedrukt. Tegelijkertijd is er een waanzinnige race naar de ruimte aan de gang. Het heelal is plots ‘bereikbaar’ geworden. Het is niet langer de plek waar iedereen zijn dromen in kwijt kan want die ‘vrijplaats’ wordt nu betast en besnuffeld door kosmonauten, astronauten en een hond. Naast een grote fascinatie voor de Amerikaanse popcultuur, weerspiegelt Happening News ook de ontluikende passie van Panamarenko voor wetenschap en techniek. Op de allereerste collage die de kunstenaar in Happening News publiceert, lezen we: ‘Learn to imitate the flight of the birds and glide with pleasure’. We zien vogels, een Raleigh plooifiets, ingewikkelde wetenschappelijke berekeningen, ruimtevaarders, een luchtballon… De Milkyway Happenings die Panamarenko en Heyrman samen opzetten, worden met regelmaat van de klok onderbroken en stopgezet door de politie. Geïnspireerd door hun acties opent Anny De Decker in 1966 de galerieruimte Wide White Space, naar eigen zeggen om een plek te creëren waar de happenings ongehinderd kunnen blijven doorgaan. De eerste tentoonstelling opent met een Milkyway happening maar ook met beeldend werk van Panamarenko, Hugo Heyrman en Bernd Lohaus. Wide White Space groeit eind jaren zestig en in de jaren zeventig uit tot een belangrijke plek binnen de Antwerpse en bij uitbreiding Belgische kunstscène en brengt nationale en internationale kunstenaars samen. Panamarenko leert Bernd Lohaus kennen, maar ook Bruce Nauman, Joseph Beuys en Marcel Broodthaers. De Milkyway happenings markeren Panamarenko’s prille zoektocht als kunstenaar, als astronaut, als ‘happy-space-maker’, als multimiljonair. Strak in wit pak tekent de kunstenaar present bij publieke vertoningen en merkt hij dat zijn personage met het grootste gemak omarmd wordt. Eind jaren zestig laat Panamarenko de happenings achterwege en focust hij enkel nog op het onderzoek dat hem werkelijk bezighoudt. Toch zweert hij trouw aan de identiteit die hij voor zichzelf heeft gecreëerd. Het multimiljonairspak ruilt hij gaandeweg voor dat van een militair. Voortaan hult hij zich in een legerkostuum dat herinnert aan het Russische leger, inclusief een pet met vijf sterren op. Kunst is een beleving. De ‘attitude’ voedt net zo goed de verbeelding als de acties en kunstwerken zelf.